Da thuộc thực vật và tương lai ngành thời trang - lời chào tạm biệt với đồ da?
Hèrmes áp dụng công nghệ tiên phong để sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường trong khi các nhà thiết kế khác chuyển hướng sang chất liệu làm từ thực vật. Liệu chúng ta có nên nói lời chào tạm biệt với đồ da?
Hermès biết tường tận về túi xách. Mẫu túi Birkin và Kelly của nhà mốt sang trọng là những chiếc túi đắt đỏ nhất thế giới; với nhu cầu vượt xa nguồn cung đến mức bạn thậm chí còn không thể có mặt trong danh sách chờ. Để sở hữu một chiếc túi đến từ thương hiệu này hoàn toàn là do may mắn và các mối quan hệ. Vì vậy, khi Hermès công bố túi xách của mùa này sẽ được làm từ da thực vật, nó đã đánh dấu một kỷ nguyên mới trong lĩnh vực phụ kiện hàng hiệu.
Mẫu túi Hermès Victoria Mùa Thu / Đông 2021 (giá khởi điểm từ khoảng 3.500 bảng Anh cho phiên bản da trước của nó) sẽ được làm từ Sylvania, một loại da được trồng từ nấm, trước khi được chế tác tại Pháp thành một chiếc túi xách Hermès hoàn hảo.
Nấm, dứa, nho, xương rồng và táo là một số loài thực vật đang nhận được hàng tỷ đô la tài trợ với mục đích nghiên cứu và phát triển để tạo ra các chất thay thế da và nhựa. Trước khi sử dụng những vật liệu mới này, phần lớn các sản phẩm cũng được làm bằng nhựa. Nhựa là thứ gây ra những hậu quả tàn phá môi trường và có thể mất hàng trăm năm để phân hủy. Các vật liệu mới, thay vào đó, được sản xuất bằng công nghệ sinh học.
Sự tăng trưởng của da thực vật được thúc đẩy bởi những nỗ lực của ngành thời trang nhằm cải thiện tính bền vững, mặc dù nó cũng được sử dụng trong ngành xe hơi và đồ nội thất. Ngành công nghiệp thời trang có mức độ ô nhiễm cao - từ việc sản xuất quá nhiều quần áo và sợi tổng hợp, và cả từ sản xuất da động vật.
Carry Somers, đồng sáng lập của Fashion Revolution, tổ chức hoạt động thời trang lớn nhất thế giới, cho biết: “Chăn nuôi gia súc đã là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến nạn phá rừng ở Amazon. “Chúng ta cần khẩn trương sửa chữa mối quan hệ của mình với thời trang để ngăn chặn các hoạt động nông nghiệp không bền vững. Chúng ta cần hướng tới các giải pháp thay thế để phát triển nền kinh tế tuần hoàn, bao gồm cả việc sử dụng phụ phẩm nông nghiệp để tạo da sinh học”.
Mặc dù da truyền thống thường sử dụng các sản phẩm phụ từ động vật, nhưng quá trình sản xuất cũng liên quan đến các hóa chất độc hại.
Adrián López Velarde, đồng sáng lập của Desserto, một công ty từ Mexico chuyên sản xuất da từ xương rồng, cho biết: “Ngay cả trong các xưởng thuộc da được hiện đại hóa hoàn toàn, gần như không thể thu hồi các chất ô nhiễm tạo ra từ quá trình sản xuất da.Theo quy luật thông thường, việc sản xuất một tấn da sống (hide) sẽ tạo ra 20-80 mét khối nước thải ô nhiễm, chưa kể đến nước thải nội tạng từ quá trình chuẩn bị và thuốc trừ sâu để ngăn chặn sự phát triển của nấm mốc trong quá trình vận chuyển.”
Người tiêu dùng cũng đã thay đổi thái độ với tiêu dùng da. Mối quan tâm của khách hàng về chuỗi cung ứng và phương pháp sản xuất mặc dù cũng có gia tăng trước đại dịch, nhưng nó đã tăng nhanh hơn hẳn trong 18 tháng qua.
Carmen Hijosa, người sáng lập Ananas Anam, một công ty sản xuất da từ dứa, cho biết: “Có một làn sóng mạnh mẽ yêu cầu sự minh bạch. “Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người trẻ tuổi, nhưng tất cả chúng ta đang trở nên đồng cảm hơn, chúng ta hiểu rằng chúng ta phải tôn trọng thiên nhiên và trở nên tử tế hơn.”
Sự thay đổi trong các ưu tiên này là động lực cho nhiều công ty phát triển da sinh học. Những người đứng sau những vật liệu mới này đến từ nhiều nền tảng khác nhau - thời trang và nghệ thuật, khoa học và kinh doanh - và họ mang đến cái nhìn mới mẻ về ngành dệt may.
Dan Widmaier, giám đốc điều hành của công ty công nghệ sinh học Bolt Threads, nói: “Đây là trải nghiệm cá nhân đối với tôi. Bolt có trụ sở tại bắc California. Tôi và các nhân viên của chúng tôi đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu và hỏa hoạn. Sự thật là, những thách thức hiện nay rất lớn, đến nỗi nhu cầu về các giải pháp sáng tạo vượt xa nguồn cung”.
Da sinh học được làm từ phụ phẩm nông nghiệp hoặc các loại cây trồng đặc biệt. Thể sợi (myceliu), hay cấu trúc rễ của nấm, đã trở thành chất liệu được yêu thích trong ngành công nghiệp xa xỉ phẩm.
Hermès đã làm việc với công ty MycoWorks của California để sản xuất ra Sylvania, sử dụng công nghệ có tên là là Fine Mycelium. Sự hợp tác này tạo ra một vật liệu tế bào chắc chắn có thể được xử lý để trở thành một loại da sang trọng. Sophia Wang, đồng sáng lập MycoWorks, cho biết: “Đây không chỉ là một vật liệu mới - mà là một bước đột phá trong sản xuất mang đến cho các nhà thiết kế các cấp độ điều chỉnh và kiểm soát sáng tạo mới. Vật liệu của chúng tôi về cơ bản được làm theo đơn đặt hàng và hoàn toàn có sự minh bạch về cách thức sản xuất. Chúng tôi kiểm soát kích thước, độ bền, độ linh hoạt, độ dày của từng tấm da. Sự điều chỉnh này tạo ra một loạt các tiềm năng thiết kế, giảm thiểu chất thải và đảm bảo chất lượng nhất quán”.
Bởi vì những công ty này đã được hình thành với tôn chỉ là sự bền vững, nên thực hành nông nghiệp tốt là ưu tiên hàng đầu. Các đồn điền cây xương rồng hữu cơ của Desserto ở Zacatecas, Mexico, sử dụng ít hơn 164,650% nước so với sản xuất da động vật và 190% so với sản xuất polyurethane (da PU).
Bolt Threads đã phát triển và sản xuất Mylo, một loại da sợi được sử dụng bởi các nhà thiết kế bao gồm Stella McCartney. Widmaier tự hào về sản phẩm của mình và cho biết: “Các nhà máy xử lý và hoàn thiện của Mylo được đánh giá và lựa chọn theo các nguyên tắc hóa học xanh và không chứa các chất như crom và DMFa, hai trong số các hóa chất độc hại nhất được sử dụng trong da động vật và da tổng hợp”.
Đối với những người ủng hộ nền kinh tế tuần hoàn, da sinh học sử dụng các sản phẩm phụ được quan tâm đặc biệt. Piñatex là một trong những loại da tốt nhất được làm từ lá dứa, do Ananas Anam có trụ sở tại Vương quốc Anh phát triển. Hijosa, người sáng lập công ty, từng là nhà tư vấn cho ngành kinh doanh đồ da trước khi thành lập công ty của mình vào những năm 1990. Cô đã mơ về một loại da sinh học mới làm từ sợi lá dứa - phụ phẩm từ các trang trại địa phương - khi làm việc tại Philippines.
Piñatex được làm từ 95% tài nguyên tái tạo - các sợi được phủ trong một lớp polyurethane sinh học, thay vì một lớp phủ hóa dầu - trong khi đó, việc bán lá cây cũng mang lại cho nông dân Philippines một nguồn thu nhập khác.
“Tôi chỉ nghĩ - bạn có những nguồn tài nguyên thiên nhiên đặc biệt ở đây, và sở hữu những kỹ năng tuyệt vời. Đây chẳng phải là một công việc kinh doanh tốt hơn việc sản xuất túi da động vật với phụ kiện nhập khẩu từ Hồng Kông sao? " Hijosa nói.
Trong khi da sinh học dựa trên sợi nấm thường được phát triển theo yêu cầu cụ thể, các vật liệu như Piñatex có thể được sản xuất ở quy mô lớn hơn, cho phép chúng được sử dụng cho các thiết kế phổ thông cũng như cao cấp.
Mira Nameth là người sáng lập công ty khởi nghiệp công nghệ sinh học có trụ sở tại London với tên gọi là Biophilica, sản xuất ra Treekind, một loại da được tạo ra từ chất thải xanh thu gom từ các công viên ở London bao gồm Công viên Hyde và khu vườn tại Cung điện Fulham. Nameth nói: “Treekind có thể mở rộng quy mô. Chúng tôi có thể tìm nguồn nguyên liệu cơ bản từ các khu vườn, công viên, rừng, trong thành phố và ngành nông nghiệp - tất cả đều có thể sử dụng được, nó có thể phát triển trên quy mô toàn cầu. Việc vận chuyển nguyên vật liệu làm tăng lượng khí thải nhà kính một cách nhanh chóng. Chính vì thế, chúng tôi có thể hỗ trợ các chuỗi cung ứng nội địa hóa và giảm thiểu đáng kể các tác động tiêu cực đến môi trường”.
Sự bùng nổ về da sinh học giống như một sự kết hợp hoàn hảo giữa một bên là ngành công nghiệp và nhu cầu của người tiêu dùng, mặt khác là đổi mới kỹ thuật và sự sáng tạo. Như Nameth nói: “Chúng ta đang ở trong một kỷ nguyên mới của việc kết hợp thực vật với khoa học và thiết kế - giống như các nhà khoa học và thiết kế trước đây đã làm với nhựa và da. Đó là một hành trình ly kỳ và kết quả sẽ mang lại lợi ích cho con người, động vật và môi trường nói chung”. Đó là một cuộc hành trình cần thiết. Mặc dù Hermès không có khả năng chuyển đổi hoàn toàn sang việc sản xuất túi từ thực vật trong tương lai gần - ngay cả chiếc túi Victoria cũng có tay cầm bằng da bê - tác động môi trường ở mức tiêu thụ hiện tại sẽ buộc chúng ta phải thay đổi.
Widmaier nói: “Thị trường sản xuất da năm ngoái là 45 tỷ đô la. Chúng tôi đang hình dung một tương lai mà người tiêu dùng và các thương hiệu có thể lựa chọn vật liệu không có nguồn gốc từ động vật, ví dụ như Mylo, mà không ảnh hưởng đến tính đạo đức hoặc thẩm mỹ. Nhưng khi thu nhập sau thuế tăng trên toàn cầu, nhu cầu về thịt và hàng da cũng sẽ tăng theo. Nhu cầu này không thể được đáp ứng nếu sử dụng đất và nước để chăn nuôi gia súc. Chúng tôi cần những giải pháp thay thế thông minh hơn, bền vững hơn”.
Một số ví dụ về da sinh học:
V-Textile
Các sản phẩm phụ của ngành công nghiệp rượu vang Ý được công ty Vegea tại Milan tận dụng để tạo ra loại da sinh học này. Được được thành lập bởi kiến trúc sư Gianpiero Tessitore vào năm 2016, năm ngoái Vegea đã hợp tác với thương hiệu quần áo thể thao của Pháp Le Coq Sportif để mở rộng sang mảng giày thể thao. Mỗi chiếc đều được đánh dấu bằng năm thu hoạch loại nho được sử dụng để sản xuất vật liệu.
Fleather
Kỹ sư Ankit Agarwal đã phát hiện ra rằng phần lớn trong số 8,4 triệu tấn chất thải từ các lễ dâng hoa được sử dụng trong các lễ hội tôn giáo ở thành phố Kanpur, cũng chính là quê hương của anh, đã bị đổ xuống sông Hằng. Anh đã phát triển “công nghệ tái chế hoa” vào năm 2017 để tái chế nhiều nhất có thể. Giờ đây, anh ấy sử dụng chất thải thực vật để tạo ra nhiều sản phẩm - bao gồm cả da.
Desserto
Cây xương rồng Nopal là nguyên liệu chính cho loại da này do Adrián López Velarde và Marte Cázarez ở Mexico sản xuất. Hai người sáng lập công ty mẹ Adriano Di Marti đã làm việc trong các ngành công nghiệp thời trang, nội thất và xe hơi trước khi tung ra Desserto vào năm 2019 để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa. Họ chọn cây xương rồng vì nó cần ít nước và có thể phát triển ở vùng đất mà các loại cây trồng khác không thể sống được.
Mylo
Kering - công ty mẹ của các thương hiệu thời trang như Gucci, Stella McCartney, Adidas và Lululemon - đã công bố đầu tư vào loại da sợi này vào năm ngoái, nó được sản xuất bởi Bolt Threads có trụ sở tại California. Bolt Threads được thành lập vào năm 2009 bởi một nhà hóa sinh, một nhà lý sinh và một nhà kỹ thuật sinh học.
Piñatex
Là một trong những loại da sinh học tốt nhất hiện nay, Piñatex được phát triển bởi Carmen Hijosa. Cô đã học dệt và lấy bằng tiến sĩ tại Đại học Nghệ thuật Hoàng gia để phát triển loại da làm từ dứa này, loại da đã được sử dụng bởi Nike, H&M, Paul Smith và Hugo Boss.
AppleSkin
Hannes Parth sáng lập Frumat vào năm 2008. Công ty có trụ sở tại nam Tyrol, vùng trồng táo lớn nhất ở châu Âu, và Parth đã tận dụng ưu thế này để sản xuất sản phẩm của mình. AppleSkin lần đầu tiên được sử dụng như đồ dùng văn phòng phẩm nhưng bây giờ đã được phát triển như một loại da. Chất liệu này từng được Tommy Hilfiger sử dụng để làm giày thể thao và túi xách cho Luxtra.
Bài: Theo Fashionnet - Nhi Nguyễn - Dẫn từ The Guardian
