“Phù thuỷ sắc màu” Mary Blair - Người vẽ nên giấc mơ Walt Disney kỳ diệu

Bên trong triển lãm kỳ diệu "Inspiring Walt Disney" (Cảm Hứng Walt Disney) năm 2022 của Wallace Collection, có cả một bức tường trưng bày những hình minh họa vẽ tay tỉ mỉ từ bộ phim hoạt hình năm 1950 - Cô bé Lọ Lem. Qua 24 bức tranh liên tiếp, bộ quần áo rách rưới của nàng công chúa đã biến thành chiếc váy dạ hội lộng lẫy nhờ phép thuật từ cây đũa của bà tiên đỡ đầu. Những bản vẽ này cho thấy tài năng phi thường của Mary Blair (1911-1978), người ban đầu không mấy hứng thú với công việc họa sĩ thiết kế ý tưởng, nhưng sau đó đã định hình lại vĩnh viễn diện mạo của các bộ phim Walt Disney.

Sinh ra ở Oklahoma vào năm 1911, Blair đã dành những năm đầu đời để vẽ nguệch ngoạc lên sách vở ở trường. Năm 20 tuổi, bà giành được học bổng theo học tại Trường Nghệ thuật Chouinard ở Los Angeles từ năm 1931 đến 1933, nơi bà chuyên về hội họa màu nước. Gia nhập Hội Màu nước California danh tiếng, bà nhanh chóng có các tác phẩm được trưng bày tại Bảo tàng Los Angeles, San Francisco World Fair và Viện Nghệ thuật Chicago, cùng nhiều địa điểm nổi tiếng khác.

Trong những năm đầu thập niên 1930, Mary Blair đã thử sức ở nhiều phim hoạt hình khác nhau, nhưng bà nhanh chóng nhận ra đó không phải là bến đỗ nghệ thuật đích thực của mình. Bà khao khát được tự do sáng tạo trong lĩnh vực hội họa và minh họa. "Bà ấy quyết tâm đoạn tuyệt với hoạt hình, trở về nhà và bắt đầu vẽ một cách nghiêm túc," Lee Blair, người bạn đời và cũng là một nghệ sĩ cho biết. Cuối những năm 1930, Lee gia nhập Công ty Walt Disney.

Tựa như những bậc thầy hội hoạ vĩ đại như Georgia O’Keeffe và Henri Matisse, Blair say mê thử nghiệm với những đường nét tối giản và sự tương phản táo bạo trong cách phối màu. Bà trực tiếp sử dụng những mảng màu nguyên chất, chưa pha trộn lên trang giấy, tạo nên những khối màu đậm đặc và đầy bất ngờ. Disney đã hoàn toàn bị chinh phục, và Blair không giấu được niềm tự hào khi nhớ lại: "Walt đã nói rằng tôi biết những màu sắc mà trước đây ông ấy chưa từng hình dung ra".

Những bộ trang phục bản địa độc đáo và nghệ thuật trang trí tinh xảo mà bà đã khám phá trong chuyến đi cũng ảnh hưởng sâu sắc đến phong cách của Blair. Bà ngày càng phác họa những hình tượng ngây thơ một cách đơn giản hóa và cách điệu, đặt chúng trong những bối cảnh trang trí đầy màu sắc, dần tiến tới sự trừu tượng. Theo cách bà diễn tả, bà đã được mở ra những "khả năng hình ảnh" mới mẻ, và nhận ra rằng "âm nhạc, phong cảnh, phong tục và con người" riêng biệt của mỗi nền văn hóa đều có thể khơi nguồn cảm hứng bất tận cho những tác phẩm của bà.

Trong bộ phim hoạt hình ngắn The Three Caballeros (Ba chàng hiệp sĩ) năm 1944, Mary Blair đã tạo nên một hình ảnh đầy ấn tượng: đoàn tàu màu hồng rực rỡ băng qua những hàng cọ xanh mát, và khoảnh khắc độc đáo này đã được đưa vào phim. Bà đã mở ra một thế giới diệu kỳ, nơi phép thuật không chỉ trú ngụ trong những tòa lâu đài tráng lệ của công chúa mà còn ẩn hiện trong những điều bình dị nhất của cuộc sống. Chắc chắn rằng Walt Disney đã nhận ra trong Mary Blair một nghệ sĩ có khả năng thổi hồn vào những thước phim của ông không chỉ hơi thở của sự hiện đại mà còn cả những xúc cảm kỳ diệu, lay động lòng người.

Nhanh chóng chiếm trọn sự tin tưởng và trở thành họa sĩ của Disney, Mary Blair được giao trọng trách tham gia vào một trong những dự án tâm huyết nhất của ông – việc tái hiện câu chuyện cổ tích bất hủ Cô bé Lọ Lem của Charles Perrault. Đây là một giai đoạn then chốt đối với Disney khi hãng đang nỗ lực vực dậy sau những năm tháng khó khăn của Thế chiến II.

Mary Blair đã tận tâm bắt tay vào công việc, phác thảo những ý tưởng độc đáo cho các nhân vật chủ chốt, từ nàng Lọ Lem dịu dàng đến chàng Hoàng tử Charming lịch lãm, cũng như kiến tạo nên những bối cảnh phim đầy màu sắc. Trước khi những hình ảnh sống động này được chuyển giao cho đội ngũ họa sĩ hoạt hình tài năng. Như bà từng chia sẻ, vai trò của bà bao gồm "sự cộng tác chặt chẽ với các nhà biên kịch, góp phần định hình những ý tưởng đồ họa cho bộ phim ngay từ... những viên gạch đầu tiên".

Với tài năng thổi hồn vào những câu chuyện cổ tích tưởng chừng đã cũ, Mary Blair tiếp tục kiến tạo nên vẻ đẹp huyền ảo cho những tác phẩm kinh điển khác trong giai đoạn từ thập niên 1940 đến 1960, tiêu biểu như Alice ở Xứ sở Thần tiên (1951) và Peter Pan (1953). Tựa như phép màu từ bà tiên đỡ đầu của Lọ Lem, dấu ấn kỳ diệu của Blair hiện rõ trong bầu không khí mộng mơ bao trùm những thước phim hoạt hình này. Bà đã tạo ra những khoảnh khắc điện ảnh khó quên, chẳng hạn như cảnh những đứa trẻ bay lượn trên đỉnh Big Ben lung linh giữa bầu trời đêm London xanh thẳm và đầy sao trong Peter Pan. Đặc biệt, đối với Alice ở Xứ sở Thần tiên, bà đã thực hiện hàng trăm nghiên cứu màu gouache đầy sáng tạo, nơi cô bé Alice lạc vào một thế giới kỳ ảo với những gam màu sắc rực rỡ và sự tương phản độc đáo.

Với vai trò quan trọng của mình, Mary Blair cảm nhận được sự "không giới hạn" trong những khả năng sáng tạo mà Disney mang lại. Bà từng chia sẻ rằng ở đó "không hề có sự phân biệt đối xử với phụ nữ. Sự thăng tiến hoàn toàn dựa trên năng lực thực sự". Walt Disney đã trân trọng tài năng của bà và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho công việc. Thậm chí, khi gia đình Blair chuyển đến New York vào năm 1946, Disney vẫn giữ bà cộng tác với hãng, đích thân đến thăm bà và sắp xếp những chuyến bay khứ hồi để bà có thể tham gia các cuộc họp quan trọng.

Ngay từ những ngày đầu sự nghiệp, Mary Blair đã ôm ấp khát vọng trở thành một họa sĩ và nhà minh họa thực thụ, thay vì chỉ là một nghệ sĩ trong công ty hoạt hình. Tuy nhiên, khi làm việc cùng Disney, bà đã kiến tạo cho mình một vị trí độc đáo, nơi bà có thể kết hợp nhuần nhuyễn giữa hội họa, minh họa và kể chuyện bằng hình ảnh. Bằng những nét phác thảo sinh động và những bức tranh gouache rực rỡ, Mary Blair đã định hình nên diện mạo lộng lẫy và những cảnh phim đáng nhớ trong vô vàn tác phẩm kinh điển. Là một trong những bậc thầy về màu sắc vĩ đại nhất mọi thời đại, đến tận ngày nay, những tác phẩm của bà vẫn tiếp tục đưa khán giả lạc bước vào một thế giới khác, một thế giới diệu kỳ hơn.

Bài: Navigator Media