Dấu ấn trường tồn của nghệ nhân Ý trên các công trình kiến trúc và di sản tại Mỹ

Thư viện Công cộng New York, 1899–1911, Thành phố New York

Các thành phố Mỹ nổi tiếng với những công trình kiến trúc mang tính biểu tượng, với mái vòm, cột trụ và mặt tiền được chạm khắc tinh xảo. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, vẻ đẹp lộng lẫy đó lại được kiến tạo bởi đôi bàn tay tài hoa của những người thợ thủ công nhập cư từ Ý và Sicilia. Bắt đầu từ cuối thế kỷ 19, họ đã đến nước Mỹ với hành trang là kinh nghiệm hàng thế kỷ trong nghề nề, điêu khắc và chạm khắc đá, để lại một di sản trường tồn trong lòng các công trình mà họ đã góp phần tạo nên.

Từ nghèo đói đến khát vọng xây dựng giấc mơ Mỹ

Bị thúc đẩy bởi nghèo đói và cơ hội hạn chế ở quê nhà, nhiều người Ý và Sicilia đã tìm kiếm một cuộc sống mới tại Hoa Kỳ. Họ định cư tại các thành phố lớn như New York, Chicago và New Orleans, nhanh chóng hòa mình vào quá trình đô thị hóa mạnh mẽ của Mỹ. Với kỹ năng truyền thống được kế thừa qua nhiều thế hệ, họ trở thành những người thợ nề, thợ lát gạch và thợ điêu khắc vô cùng quý giá. Dù làm việc trong nhiều ngành nghề khác nhau, dấu ấn nghệ thuật của họ vẫn luôn hiện diện rõ nét nhất trong các công trình kiến trúc.

Nhà thờ Thánh John the Divine, do Christopher Grant LaFarge, George Lewis Heins và Ralph Adams Cram thiết kế, được xây dựng từ năm 1892–1941 tại Thành phố New York

Nghệ thuật cổ xưa khơi dậy vẻ đẹp thành phố mới

Những người thợ đá Ý và Sicilia thường đến từ các vùng đất có truyền thống chạm khắc đá cẩm thạch lâu đời như Carrara, Trapani hay Palermo. Kỹ năng của họ, được trau dồi từ những phong cách kiến trúc La Mã, Byzantine và Baroque, hoàn toàn phù hợp với phong trào "City Beautiful" (Thành phố Đẹp) đang thịnh hành ở Mỹ lúc bấy giờ. Phong trào này nhấn mạnh vẻ đẹp cổ điển và sự hoành tráng trong quy hoạch đô thị, tạo ra một nhu cầu lớn về những người thợ thủ công lành nghề để biến bản thiết kế thành hiện thực.

Một người thợ đang làm việc tại Nhà thờ Thánh John the Divine, năm 1909, tại Thư viện Quốc hội, Washington, D.C.

Dấu ấn khắp các đô thị lớn

Vào đầu những năm 1900, Chicago trở thành một trung tâm lớn cho nghề chạm khắc đá, khi nhiều người nhập cư Sicilia tìm thấy việc làm sau Triển lãm Thế giới Columbus năm 1893. Các tòa nhà Beaux-Arts tại triển lãm đã khơi dậy một làn sóng kiến trúc cổ điển trên toàn thành phố, từ các nhà thờ cho đến các tòa nhà công cộng.

Tại New York, anh em nhà Piccirilli—sáu nhà điêu khắc từ Carrara—đã thành lập một xưởng điêu khắc vào những năm 1890 và tạo ra một số tượng đài mang tính biểu tượng nhất của Mỹ. Dù thường làm việc dựa trên thiết kế của những nhà điêu khắc nổi tiếng khác, họ là những người đã trực tiếp chạm khắc các tác phẩm vĩ đại như những con sư tử bên ngoài Thư viện Công cộng New York, hay bức tượng Abraham Lincoln tại Đài tưởng niệm Lincoln. Tuy nhiên, dù đóng vai trò trung tâm, tên tuổi của họ thường không được ghi danh.

Nhà thờ Grace Cathedral, do Lewis P. Hobart thiết kế, được xây dựng từ năm 1927–1964 tại San Francisco, CA, Hoa Kỳ.

Ngoài ra, dấu ấn của các nghệ nhân Ý còn hiện diện trên khắp nước Mỹ. Tại Washington, D.C., họ đã góp phần xây dựng Thư viện Quốc hội và Ga Union. Ở San Francisco, họ tham gia vào việc tái thiết sau trận động đất năm 1906, và tại St. Louis, họ đã góp phần định hình phong cách pha trộn độc đáo của Nhà thờ Basilica of Saint Louis.

Trung tâm Văn hóa Chicago, năm 1897, tại Chicago, IL, Hoa Kỳ

Bi kịch phía sau sự lấp lánh

Mặc dù tài năng và những đóng góp to lớn, những người nhập cư Sicilia thường là mục tiêu của sự nghi ngờ và định kiến. Trong hệ thống phân cấp chủng tộc cuối thế kỷ 19, họ bị coi là những người "ngoài cuộc" do ngôn ngữ và phong tục khác biệt. Định kiến đó càng trở nên tồi tệ hơn khi tội phạm có tổ chức trỗi dậy, phủ một bóng đen lên toàn bộ cộng đồng người Mỹ gốc Sicilia.

Di sản bền vững cùng thời gian

Đối mặt với khó khăn và sự thù địch, những người nhập cư Ý và Sicilia đã xây dựng nên những di sản lâu dài. Họ đã đào tạo các thế hệ thợ học việc, bảo tồn các truyền thống nghệ thuật mà ngày nay vẫn định hình kiến trúc Mỹ.

Trụ sở người Ý trên đường Madison, New Orleans, khoảng năm 1906, tại Thư viện Quốc hội, Washington, D.C.

Những đóng góp của họ, dù thường không được ghi danh, nhưng vẫn hiện diện không thể nhầm lẫn trong đường cong của một đầu cột, khuôn mặt của một vị thánh ẩn mình trên mặt tiền, hay những chi tiết tinh xảo được chạm khắc trên mái hiên của một tòa án. Những nét trang trí lặng lẽ này là lời nhắc nhở thầm lặng về những bàn tay đã đến từ các mỏ đá Ý và Sicilia để giúp định hình một quốc gia mới bằng đá.

Bài: Navigator Media