Việc đánh giá rượu cũng có ích nhưng vẫn có thể vứt qua một bên

Bạn mua rượu theo tiêu chí nào? Kiến thức của cá nhân thì luôn là hạn chế, hội nhóm thì nhiều thương gia, nghe chừng các loại medal với score dán trên thân chai nhìn cũng oách, thế thì tuân theo Tây vậy. Nhưng Tây ấy là từ đâu ra và mình có nên nghe theo họ hay không?

SƠ LƯỢC CÁC THANG ĐO

Sự thật là, khi nhìn kỹ vào các huy chương vàng mà một chai rượu nhận được hay điểm số cao vút trên thân của chai rượu khác, các bạn sẽ nhận thấy là mỗi nhãn trên chai hoặc mỗi huy chương mà chúng khoác trên cổ lại đến từ những giải thưởng những thang điểm khác nhau, tạo ra cả một mê hồn trận đánh giá. Có rất nhiều thang điểm riêng dành cho rượu vang, bia hay rượu mạnh, nhưng mọi người nên lưu ý vài thông tin quan trọng sau.

Thang quen thuộc nhất với rượu vang là thang điểm 100 của Robert Parker, ra đời khoảng năm 1980, cho điểm các chai vang từ 50-100 điểm tuỳ theo các tiêu chí riêng biệt. Thang điểm kiểu này (bằng số trên thang 100) được sử dụng rộng rãi bởi các tạp chí lớn như Wine Enthusiast, Wine Spectator hay Wine Advocate. Có một vài cách chấm điểm khác, ví dụ như thang của Jancis Robinson hay Michael Broadbent dùng thang 0-20, hoặc 0-5 (thường là dùng sao để đại diện cho điểm) và tuỳ thang mà có điểm 0.5 hoặc không. Với whisky cũng tương tự: Whisky Advocate và nhiều trang chấm theo thang 50-100 và dưới 70 có thể coi như bỏ.

Bạn cũng có thể tham khảo các list giải thưởng hoặc “khuyến nghị”, kiểu “chai rượu làm từ Merlot của năm”, hay “Single Malt whisky no age statement of the year”… từ các chuyên gia. Một số cái tên thường được tham khảo như Robert Parker, James Suckling, Neal Martin với rượu vang hay Jim Murray, Anthony Dias Blue với whisky… Một số diễn đàn hay trang đại chúng cũng cho phép đưa ra cách chấm điểm theo cách lấy trung bình của các đánh giá, nhưng cá nhân tôi lại không đánh giá cao tiêu chuẩn này lắm.

Các thang cơ bản đều dựa trên một vài tiêu chuẩn chính như “màu sắc”, “độ trong” với thị giác, “hương” – cường độ, tính lưu hương, tính chính xác với khứu giác, “vị” – trên các phần của khoang miệng, vòm họng, lưỡi với vị giác… Một nghìn thứ với rượu gì cũng phức tạp như nhau. Đấy là còn chưa kể đến tính đặc trưng của vùng nguyên liệu, mùa vụ, tính cách tổng hoà của thành phẩm…

VẬY PHẢI CHỌN LỰA THẾ NÀO?

Các thang có chính xác hay không, nếu chính xác tại sao lại khác nhau như thế? Với vai trò là một người dùng thông thường - ở đây chúng ta nói đến đội ham chill và nghiện rượu ở mức cơ bản, bỏ qua nhóm người dùng chuyên nghiệp như bartenders, connoisseurs hay cao hơn nữa là các chuyên gia – thì liệu ta làm thế nào để chọn ra được chai rượu mình cần? Sau đây là vài đề xuất của bản thân người viết:

Hiểu rõ về tính chính xác của các thang điểm khác nhau

Không phải vì nhà sản xuất lừa dối người tiêu dùng, mà giống như mọi tiêu chuẩn trên đời, không có bất kỳ cái gì là khách quan tuyệt đối. Mỗi thang điểm đều bị chi phối bởi các yếu tố chủ quan khác nhau, trường hợp dễ gặp nhất là do “gu” của người đánh giá. Ví dụ như Robert Parker thì thích vị nọ hơn là vị kia, James Sucklings lại thích Merlot Pháp hơn hẳn Merlet Úc hay Jim Murray và Micheal Jackson thì có vị giác khác nhau. Dù ai cũng có năng lực cảm nhận hơn người phàm nhưng cách an toàn là thử vài lần theo vài thang khác nhau, tìm xem vị giác của mình gần với ai nhất, từ đó cứ thế mà lần.

Thang gì nhưng vẫn phải biết nó đang cho điểm về vấn đề gì

Cái-này-là-một-thứ-vô-cùng-cốt-lõi-mà-không-hiểu-sao-hay-bị-bỏ-qua. Tức là mọi người sẽ dựa vào thang điểm hay các đánh giá quá mức, mà bỏ qua sự khác biệt của chính bản thân sản phẩm. Một ví dụ đơn giản thế này: bạn thích uống vang đỏ vị mềm, ngọt đậm, nhưng thay vì mua một chai Porto hay Pinot Noir giá rẻ hơn, bạn lại lấy một chai Bordeaux với lượng tannin đặc trưng chỉ vì nó có hai huy chương vàng và 95 điểm JS; và kêu là bị cửa hàng lừa. Vấn đề ở đây là bạn cần biết thang điểm đó đang đánh giá cái gì, chứ không thể đi cho ông vô địch hạng ruồi đi đấm bốc với hạng nhì siêu nặng được.

Thang trời thì cũng để phục vụ cho bản thân là chính

So với các chuyên gia hay nhà bán lẻ cần thang điểm để bán hàng, thì việc tham khảo nhiều thang điểm đem lại cho mình một cái lợi nhất: học cách đánh giá của chuyên gia, từ đó so sánh với kinh nghiệm của mình để đưa ra thang đánh giá của chính mình. Cứ nhắm mắt mua bừa thì thực bất tri kỳ vị, nếu bạn thích, cứ tham khảo rồi mua thử dần dần, tự tạo cho mình một lượng kiến thức cơ bản. Tham khảo thang để biết mình đang uống cái gì, từ đấy quay ngược lại để lần sau chủ động so sánh. Dù chỉ là thêm thắt cho cuộc chơi hoa lá, nhưng cũng bớt được khoản lớ ngớ sau này.

Bài: Navigator Media