“Natural Sovereignty" - Nơi David Shrobe truyền tải thông điệp bằng thuật ẩn dụ
- Navigator Media
- 16 thg 3, 2024
- 9 phút đọc
Từ ngày 3/2 đến ngày 23/3/2024, tại phòng tranh Monique Meloche ở Chicago, triển lãm "Quyền Lực Tự Nhiên" (Natural Sovereignty) của nghệ sĩ David Shrobe diễn ra đưa người xem đến với một góc nhìn mới lạ về thể loại tranh chân dung cổ điển. Triển lãm trưng bày những tác phẩm nghệ thuật theo phong cách collage, kết hợp nhiều chất liệu và kể câu chuyện về gia đình, di sản của cộng đồng người da đen, người bản địa và người da màu (BIPOC).
Điều khiến triển lãm thêm phần lay động là nó diễn ra tại chính nơi ở và xưởng vẽ lâu năm của David Shrobe ở Harlem (New York), nơi gia đình ông đã sinh sống gần một thế kỷ. Tháng tới, ông sẽ dọn đi, vậy nên đây là triển lãm cuối cùng được sáng tác trong không gian này. Với bối cảnh đầy cảm xúc ấy, David Shrobe khéo léo đan cài những câu chuyện truyền khẩu và chân dung gia đình, gợi lại quá khứ và hướng đến tương lai.
Tôn vinh di sản và cộng đồng
"Natural Sovereignty" (Tạm dịch: Quyền Lực Tự Nhiên) của nghệ sĩ David Shrobe được tổ chức tại phòng tranh moniquemeloche ở Chicago, lấy bối cảnh là xưởng vẽ Harlem mà ông sắp rời đi. Triển lãm là tổng hòa quá trình Shrobe kết nối sâu sắc với môi trường xung quanh suốt cuộc đời mình. Thông qua việc thu thập tỉ mỉ những món đồ cũ trong khu phố, ông thổi sức sống mới vào các vật liệu bỏ đi - mặt bàn, cửa ra vào, ván gỗ, khung gương, sàn nhà, vải vóc... - bằng cách truyền tải vào chúng nhiều tầng ý nghĩa và ký ức. Shrobe còn nhấn mạnh sân sau và vườn tược như một phần mở rộng của ngôi nhà. Những không gian cộng đồng tự nhiên này được mô tả là mang trong mình sự nuôi dưỡng, sinh tồn và niềm vui.
Những bức ảnh đầu thế kỷ chụp người Mỹ gốc Phi và bản địa cũng được ông tái hiện với góc nhìn đương đại, đưa dáng vẻ chân dung cổ điển trở nên khác biệt. Qua đó, tác phẩm của David Shrobe tuyên bố mạnh mẽ về quyền tự chủ và trao quyền cho cộng đồng người da màu.
Xưởng nghệ thuật - Ngôi nhà của gần một thế kỷ
Nghệ sĩ David Shrobe chia sẻ sâu sắc về xưởng vẽ Harlem của mình, tọa lạc trong căn hộ đã gắn bó với gia đình ông gần một thế kỷ. Ông xem không gian này không chỉ là xưởng vẽ mà còn là nơi lưu trữ lịch sử, một nơi trú ẩn đầy cảm hứng cho quá trình sáng tạo: "Tôi tìm thấy rất nhiều vẻ đẹp và nguồn cảm hứng từ khu phố, từ con người nơi đây – cả quá khứ và hiện tại, từ những dấu vết còn sót lại gần đó. Trải nghiệm sống giữa nguồn tư liệu văn hóa phong phú trong thời thanh xuân, rồi sau này biến chính ngôi nhà này thành xưởng vẽ, là điều thật sự đặc biệt. Tôi khai thác kiến trúc, khung cảnh đường phố, những món đồ tìm được và cả trải nghiệm sống như một kho lưu trữ đương đại. Tất cả những điều này tiếp tục truyền tải và định hướng quy trình sáng tạo của tôi, một quy trình luôn dựa trên nền tảng của sự thử nghiệm và khám phá".
Buông bỏ để hướng đến tương lai
Trải lòng về cảm xúc khi sắp rời khỏi căn hộ và khu phố chứa đựng quá nhiều dấu ấn lịch sử, nghệ sĩ David Shrobe nói: "Căn hộ và khu phố này có một bề dày lịch sử mà tôi may mắn được khai thác trong suốt những năm qua. Thật khó để chấp nhận việc sẽ rời đi, nhưng tôi tìm thấy niềm an ủi trong suy nghĩ rằng mình sẽ mang theo tất cả những khoảnh khắc và trải nghiệm đã có trong không gian đặc biệt này. Dĩ nhiên tôi không hề muốn rời đi nhưng việc chuyển nhà là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, tôi vẫn lạc quan hướng đến chương mới của mình. Hiện tại, tôi đang thu dọn những món đồ đã tích lũy suốt nhiều năm, cùng các kỷ vật của gia đình và những thứ khác tôi được thừa hưởng. Bấy lâu nay, tôi đã học cách buông bỏ, giống như khi hoàn thành một bức tranh, tôi phải để nó ra đi, hòa vào thế giới. Tác phẩm của tôi là một phần của bản thân, nhưng tôi vẫn muốn chúng được nhiều người chiêm ngưỡng, được trải nghiệm rộng rãi hơn, chứ không chỉ gói gọn trong thế giới của riêng tôi".
Nghệ thuật - Mảnh ghép đa chiều từ ký ức và cảm nhận
Khi tác phẩm của David Shrobe rời xưởng vẽ và hòa vào thế giới rộng lớn, chúng gần như luôn được nhìn nhận theo những cách thức mới, vượt ra khỏi dụng ý hay ý tưởng ban đầu của ông. David cho rằng điều này liên quan đến cảm quan trừu tượng của bản thân mình, cũng như cách ông kết hợp yếu tố tả thực vào cái trừu tượng, mang đến cho tác phẩm tính mở. Ông rất thích lắng nghe những cách hiểu khác nhau của mọi người về tác phẩm, điều đó thường gợi mở cho ông những ý tưởng mới, hay thậm chí là cách nhìn nhận tác phẩm khác biệt ngay cả đối với bản thân mình.
Hồn cốt gia đình trong "Natural Sovereignty"
Triển lãm "Natural Sovereignty" của David Shrobe khai thác chủ đề về đời sống gia đình trong các cộng đồng BIPOC (Người Mỹ gốc Phi, người Mỹ bản địa và người da màu). Trong đó, kỹ thuật cắt dán và sắp đặt đóng vai trò quan trọng.
Natural Sovereignty nói về sự sống động của đời sống gia đình và việc giao hòa cùng thiên nhiên. Sân sau và vườn tược là những phần mở rộng của tổ ấm, do đó với David Shrobe, sử dụng các vật dụng nội thất như sàn nhà, cánh cửa, mặt bàn để tạo nên các tác phẩm sắp đặt là điều hợp lý, bởi chúng khơi gợi cả không gian nội thất lẫn ngoại cảnh. Những vật dụng khác nhau cũng trở thành yếu tố cắt dán, mang theo lịch sử và câu chuyện riêng, góp phần mở rộng câu chuyện tác phẩm muốn kể, đồng thời phát triển tính vật chất cho bề mặt tranh. Ông sắp đặt bố cục trước, rồi cắt dán các lớp để xây dựng không gian bên ngoài và bên trong, từ đó ý nghĩa xuất hiện, cử chỉ của các nhân vật tạo ra sự kết nối gia đình. Những nhân vật này tồn tại trong không gian siêu thực, nơi họ tự cai quản bản thân và có quyền tự chủ hoàn toàn.
Dấu ấn tổ tiên trong nghệ thuật
Nghệ sĩ David Shrobe chia sẻ về cách ông chuyển hóa các khái niệm vô hình, như mối liên kết với tổ tiên hay sự chồng lớp văn hóa, thành nghệ thuật thị giác: "Làm việc trong ngôi nhà cũ của gia đình đôi khi giống như bắt nhịp được một loại phả hệ tổ tiên. Với tôi, hội họa là sự kết hợp cân bằng giữa thể chất, tâm linh và thị giác. Trước khi chuyển đến khu Harlem, gia đình bên ngoại tôi từng sở hữu rất nhiều đất và một trang trại lớn ở Alabama. Những hiểu biết về đất đai, thiên nhiên và vũ trụ được tổ tiên truyền lại qua nhiều thế hệ chính là cách họ sinh tồn. Di sản ấy trở thành nguồn cảm hứng, cũng như nền tảng ý niệm, định hình tầm nhìn ban đầu của tôi cho các tác phẩm. Tác phẩm được hiện thực hóa qua quá trình chồng lớp vật liệu, sử dụng nguồn nguyên liệu lấy từ chính cộng đồng và khu phố - nơi ẩn chứa sự giàu có về mặt văn hóa và thẩm mỹ".
Kết nối với thiên nhiên: Chìa khóa cho sự sinh tồn và hạnh phúc
David Shrobe xem sân sau và vườn tược như những điểm tựa cho tâm hồn, những thánh địa cho sự thư giãn, khỏe mạnh và hạnh phúc. Đó là những không gian để giao hòa cùng thiên nhiên, trồng trọt lương thực, và gắn kết với người khác – tất cả đều cần thiết cho con người phát triển. Sử dụng các phương thức chữa lành truyền thống để duy trì sự sống thông qua việc đón nhận đặc tính chữa bệnh từ cây cỏ hơn là y học hiện đại, tự trồng thức ăn để đảm bảo dinh dưỡng và tuổi thọ - đều là những phương thức sinh tồn và kháng cự, chống lại những tiêu chuẩn dinh dưỡng hiện tại cùng sự thiếu kết nối với thiên nhiên và với nhau trong xã hội của chúng ta.
Theo David Shrobe, nguồn cảm hứng cho loạt tác phẩm này là một câu trích dẫn của bell hooks từ năm 1995 mô tả góc nhìn của bà về nhiếp ảnh. Hooks mời gọi chúng ta xem xét máy ảnh như một công cụ chính trị, tạo ra 'sự can thiệp tức thì' để chống lại những mô tả hạ thấp và khuôn mẫu về người da màu. Ông cũng lấy cảm hứng từ các bức ảnh khác nhau chụp người BIPOC (người da đen, bản xứ, và da màu) qua nhiều thế hệ trong vườn hoặc sân sau của họ. Những ý tưởng được hooks đưa ra vẫn rất phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Bằng cách đề cập đến các khái niệm như sự nuôi dưỡng, sinh tồn và đấu tranh, David Shrobe muốn đối thoại với khán giả đương đại về các vấn đề về chủng tộc và bình đẳng vẫn còn nhức nhối cho đến ngày hôm nay.
Thông qua việc cắt ghép, phối trộn và thêm thắt vào những bức ảnh này, ông tạo ra một ngữ cảnh mới cho chúng, tái hiện lại trong tương lai nơi các nhân vật hòa hợp với lịch sử cá nhân và những bức ảnh gia đình của riêng ông. David Shrobe sử dụng những bức ảnh đó như điểm khởi đầu cho các tác phẩm sắp đặt, kết hợp cả tưởng tượng và hiện thực để tạo dựng câu chuyện. Với David, quá trình này là để chỉnh sửa và biến đổi các hình ảnh để chúng tiến hóa, biến hóa theo cách hoàn thiện tác phẩm. Điều này vừa nằm trong, vừa vượt khỏi tầm kiểm soát của ông. Tác phẩm cần tạo bất ngờ cho chính bản thân ông và tiến đến một hướng mãn nhãn.
Nữ tính trong nghệ thuật: David Shrobe tôn vinh người mẹ và Mẹ Thiên Nhiên
Những người phụ nữ trong tác phẩm của ông thường đại diện cho hình tượng người mẹ, người mang trong mình dòng chảy tri thức và di sản tổ tiên. Họ thường có nét tương đồng với vợ ông hoặc những người phụ nữ khác trong gia đình. Họ hiện thân cho người phụ nữ da đen, người mẹ khai sinh nên nền văn minh và cũng là hiện thân của Mẹ Thiên Nhiên; vạn vật đều bắt nguồn từ họ. Nói chung, phụ nữ vốn có kết nối tự nhiên với đất, thiên nhiên, mặt trăng… và vũ trụ. Bản sắc của những người phụ nữ trong tác phẩm ông luôn chuyển động và tiến hóa, nhưng một phần trong họ vẫn còn đọng lại, giống như cách cái nữ tính hiện hữu trong mọi khía cạnh của cuộc sống.
Kết nối với tự nhiên, khơi dậy bản ngã từ "Natural Sovereignty"
Có rất nhiều thông điệp David Shrobe mong đợi khán giả trải nghiệm và nhận ra từ triển lãm "Natural Sovereignty", đặc biệt là những khán giả thuộc và không thuộc các cộng đồng BIPOC (người da đen, bản xứ, và da màu. Ông muốn các cộng đồng BIPOC tìm thấy chính mình trong tác phẩm, cảm nhận sự kết nối với chất liệu và hình ảnh, đồng thời nhìn thấy những khả năng tự do mới. Về cơ bản, đây là một câu chuyện mang tính phổ quát mà ông muốn truyền tải.
Ông quan tâm đến cách hình ảnh về những con người giữa thiên nhiên không chỉ đơn giản là phong cảnh, mà còn mang ý nghĩa về chính trị, lịch sử và văn hóa. Thông qua các lớp vật dụng nội thất được tái sử dụng kết hợp với hội họa, ký họa, cắt dán và vải dệt họa tiết, ông muốn khơi gợi xúc giác của người xem, tạo liên kết với những điều vừa thân thuộc vừa lạ lẫm.
Không chỉ muốn tác phẩm đem lại trải nghiệm về mặt thị giác, ý niệm, hình khối và chất liệu, giữ chân khán giả trong quá trình quan sát và không ngừng khám phá những điều mới lạ, ông còn muốn đưa người xem đến những thế giới gắn kết chúng ta với tự nhiên, đưa chúng ta trở về với quyền tự chủ vốn có – quyền tự quản.
Đặc biệt hơn hết, cách đan xen hình khối, màu sắc và câu chuyện trong tác phẩm của ông truyền tải thông điệp rằng tất cả chúng ta đều được kết nối, ràng buộc với nhau trên cuộc hành trình mang tên sự sống.
Giang Nguyễn (Theo Designboom)
Comments