Chính phủ Nhật Bản vẫn cần nhiều thay đổi để tận dụng được "hiệu ứng Buffet"

Vượt trên mọi hồ nghi, ván cược đầy khó hiểu của huyền thoại đầu tư Warren Buffet vào Nhật Bản đã mang về cho ông một chiến thắng vang dội.

Vào tháng 8 năm 2020, Nhà tiên tri xứ Omaha đã gây chấn động giới kinh doanh Tokyo với khoản đầu tư lớn vào 5 công ty thuộc nền kinh tế cũ. Điều kỳ lạ là Buffett đã nắm giữ 5% cổ phần trong các công ty kinh doanh “sogo shosha” (kinh doanh đa ngành) không mấy nổi bật: Itochu, Marubeni, Mitsubishi, Mitsui và Sumitomo.

Mọi thứ đã trông ít kỳ lạ hơn ở thời điểm hiện tại. Không chỉ vì các giá cổ phiếu của các công ty trên đã tăng gấp đôi, Buffet còn mở ra đợt phục hồi mạnh mẽ nhất của cổ phiếu Nhật Bản kể từ đầu những năm 1990.

Hưởng lợi từ tình trạng hiện tại của nền kinh tế Trung Quốc

Ván cược vào Nhật Bản của Buffett cũng đang nhận được sự hỗ trợ đáng ngạc nhiên từ nền kinh tế Trung Quốc đang chậm lại. Như Giám đốc điều hành BlackRock, Larry Fink nói với Nikkei Asia, các nhà đầu tư “đang không chú trọng đến Trung Quốc vì họ lo lắng về nền kinh tế nước này và Nhật Bản trở thành thị trường đáng cân nhắc hơn khi họ muốn đầu tư vào châu Á.”

Giờ đây, khối tài sản mà Buffett nắm giữ tại Nhật Bản đang tăng lên gấp đôi. Hôm thứ Hai (19/6), Berkshire Hathaway thông báo họ đã mua thêm cổ phiếu của cả năm công ty thương mại, nâng tỷ lệ sở hữu trung bình của ông lên hơn 8,5%.

Tất nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu Buffett đã biết điều gì mà hầu hết các nhà đầu tư giá trị khác không nắm được hay không. Xét cho cùng, ngay cả người đàn ông được mệnh danh là “Buffett của Nhật Bản”, Masayoshi Son, nhà sáng lập Tập đoàn SoftBank, cũng hầu như không đầu tư vào thị trường trong nước.

Vào năm 2017, Son đã tung ra Vision Funds trị giá tới 100 tỷ đô la. Kể từ đó, Son đã mở rộng cuộc chơi đầu tư mạo hiểm bằng cách đầu tư lớn vào Mỹ, Brazil, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Kenya, Hàn Quốc và nhiều nơi khác. Nhưng ông vẫn hạn chế triển khai vốn tại Nhật.

Tất nhiên, điều cần thiết là khiến Buffett và những đồng nghiệp của ông tăng cường đầu tư vào Nhật Bản. Và để khiến những ông lớn đầu tư mạo hiểm như Son nắm bắt cơ hội mới trong bối cảnh khởi nghiệp thiếu vốn của Nhật Bản.

Sự phối hợp từ chính phủ Nhật Bản là cần thiết

Liệu chính phủ của Thủ tướng Fumio Kishida có đang chú ý đến diễn biến mới này? Những chính sách kết hợp của Tokyo là mắt xích còn thiếu.

“Hiệu ứng Buffett” có xu hướng đi theo Berkshire Hathaway ở mọi nơi nó đến đang đưa Nhật Bản trở thành tiêu điểm toàn cầu vì tất cả những lý do chính đáng.

Mức tăng mạnh mẽ của Chỉ số chứng khoán Nikkei lên thêm 28% từ đầu năm đến nay – đang lấn át mức tăng của chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones, vốn chỉ tăng 2,4%. Tuy nhiên, để mọi thứ tiếp tục diễn ra, chính phủ của Kishida phải thu hẹp khoảng cách giữa sự lạc quan của nhà đầu tư và các nguyên tắc cơ bản về kinh tế vĩ mô.

Có ba động lực đằng sau sự bùng nổ chứng khoán của Nhật Bản. Thứ nhất, chính sách cực kỳ lỏng lẻo của Ngân hàng Nhật Bản. Thứ hai, trong vòng một thập kỷ qua, chính phủ đã có những động thái khuyến khích các công ty tăng lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu và mang lại tiếng nói lớn hơn cho các cổ đông. Cuối cùng, sức hấp dẫn tương đối của thị trường Nhật Bản.

Nguyên do đằng sau động lực thứ hai này là nền kinh tế Hoa Kỳ đang vật lộn với lạm phát tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, Cục Dự trữ Liên bang thắt chặt quá mức và một mức độ hỗn loạn chính trị hiếm gặp ở Washington.

Châu Âu đang vật lộn để tránh trượt vào lạm phát đình đốn. Sự kết hợp giữa lạm phát tăng cao và tăng trưởng trì trệ là mối đe dọa ngày càng lớn đối với lợi nhuận doanh nghiệp. Trong khi đó, Trung Quốc đang trải qua tình trạng dòng vốn chảy ra ngoài khi khả năng phục hồi sau Covid gây thất vọng. Thậm chí người ta còn lo ngại về khả năng giảm phát ở nền kinh tế lớn nhất châu Á.

Tất nhiên, Nhật Bản có những vấn đề nan giải. Lạm phát cao nhất trong nhiều thập kỷ xung đột với tỷ lệ nợ của chính phủ trên tổng sản phẩm quốc nội ở mức gần 265%, mức tồi tệ nhất trong số các quốc gia phát triển. Ngoài ra, quốc gia có dân số già nhanh nhất này gần đây đã ghi nhận tỷ lệ sinh con hàng năm giảm lần thứ bảy liên tiếp.

Xu hướng đổi mới và năng suất ở Nhật Bản cũng không phải là điều bạn mong muốn vào năm 2023. Tuy nhiên, trên cơ sở tương đối, Nhật Bản mang đến sự kết hợp độc đáo giữa sự ổn định kinh tế và một loạt các công ty ổn định về tài chính bị định giá thấp. Vì vậy, chỉ số Nikkei đang có một thời điểm khá tốt.

Dòng ý kiến ​​cho rằng nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn đã khiến chứng khoán Nhật Bản có cơ hội để mở rộng đà tăng.

Những hạn chế cố hữu trong định hướng kinh tế của chính phủ Nhật Bản

Tuy nhiên, sẽ có lúc các nhà đầu tư nhìn vào nền kinh tế dưới đây – và đặt câu hỏi liệu sự hưng thịnh của họ có đang trên bờ vực của sự phi lý hay không. Thật khó để kết luận rằng nhiệm kỳ của thủ tướng Kishida bắt đầu vào tháng 10 năm 2021 đã nâng tầm nền kinh tế của Nhật Bản theo bất kỳ cách nào đáng chú ý.

Nỗ lực của Kishida để thực hiện “chủ nghĩa tư bản mới” nhằm phân phối tốt hơn lợi ích của GDP đã thất bại ngay từ đầu. Vì vậy, ông ấy cam kết tăng gấp đôi nỗ lực cắt giảm bộ máy quan liêu, nới lỏng thị trường lao động, thúc đẩy đổi mới và trao quyền cho phụ nữ.

Trong thập kỷ qua, các thủ tướng từ Đảng Dân chủ Tự do (tương tự của Kishida) là Shinzo Abe (2012-2020) và Yoshihide Suga (2020-2021) cũng đã cố gắng xây dựng sức mạnh kinh tế—bất chấp sự ủng hộ rộng rãi của công chúng để làm như vậy.

Chắc chắn, nhóm của Abe đã thúc đẩy các công ty lắng nghe các cổ đông hơn và bổ sung thêm nhiều giám đốc bên ngoài để tăng lợi tức đầu tư. Nhưng chính tốc độ mà nền công nghiệp Trung Quốc vươn cánh ra toàn cầu đã làm thức tỉnh các thủ lĩnh Nhật Bản khỏi sự cô lập của họ hiệu quả hơn hẳn các gợi ý khiêm tốn của chính phủ.

Nhóm của Kishida đang mắc phải lỗi tương tự như chính phủ Suga và Abe trước ông: nghĩ rằng ông có nhiều thời gian để tái thiết nền kinh tế Nhật Bản. Tokyo đang không tận dụng tốt sự lung lay vị thế kinh tế của Trung Quốc tại châu Á. Nó không giống như Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam, nơi tạo ra làn sóng khởi nghiệp “kỳ lân” công nghệ mới với tốc độ đáng kinh ngạc.

Và, cũng quan trọng không kém, chính phủ không có nhiều thời gian đến vậy để cho Buffett và các đồng nghiệp tiếp tục tung ra những khoản đặt cược mạnh mẽ vào Nhật Bản. Đã đến lúc Tokyo làm điều đó và đẩy mạnh tốc độ nâng cấp kinh tế.

Bài: Hiếu Võ – Theo Forbes