Nắng - Noirfotocontest2025: Nhiếp ảnh đen trắng kể những câu chuyện không lời

Triển lãm “NẮNG” sẽ diễn ra tại Noirfoto Gallery (131 Dương Văn An, Phường Bình  Trưng, TP. HCM) từ ngày 13 đến 21/12/2025, giới thiệu 30 tác phẩm được tuyển  chọn từ hàng ngàn bài dự thi: 15 tác phẩm do Ban Giám khảo lựa chọn, 05 do  Noirfoto Gallery chọn và 10 tác phẩm từ bình chọn công chúng. Noirfotocontest duy trì một truyền thống quan trọng của mình: hoàn thiện tác phẩm bằng cách rọi  thủ công từ âm bản hoặc ảnh kỹ thuật số (hybrid), dưới sự giám sát của nghệ sĩ thị giác Phạm Tuấn Ngọc. Đây cũng chính là cách mà Noirfotocontest tạo ra một  định vị khác biệt hoàn toàn với các cuộc thi nhiếp ảnh khác: mỗi mùa thi có thể mang đến một chủ đề, nhưng sẽ không bao giờ thay đổi tiêu chí tôn vinh phẩm chất nghệ thuật của tác phẩm, chất liệu cũng như tay nghề thủ công. 

Nhà văn Ambrose Bierce từng nói nhiếp ảnh là “một bức tranh được vẽ bởi mặt trời  mà không cần sự hướng dẫn về nghệ thuật”. Từ định nghĩa ấy, ta thấy một khác  biệt căn bản: nhiếp ảnh không kiến tạo thế giới từ hư không, mà từ chính hiện thực nơi ánh sáng giữ vai trò định hình. Nhiếp ảnh gia, vì thế, không phải là người “vẽ” thế giới, mà là người cảm thụ ánh sáng bằng cả đôi mắt lẫn trái tim, lựa chọn khoảnh khắc ánh sáng làm hiển lộ hình ảnh. Ánh sáng trở thành chất liệu khởi nguyên; cảnh vật là bề mặt thị giác; và nhiếp ảnh, trong bản chất, là nghệ thuật  của việc nhận diện đúng giây phút ánh sáng chạm vào đời sống. Từ tinh thần đó, Noirfotocontest2025 tức là mùa thứ bảy của Noirfotocontest - dự án cộng đồng với sứ mệnh phát triển nghệ thuật tại Việt Nam thông qua nhiếp ảnh, được sáng lập bởi Noirfoto Gallery và vận hành bởi AGAD - mang đến Triển lãm “NẮNG”, một không gian dành cho nhiếp ảnh đen trắng thủ công, nơi ánh sáng được đặt trở lại đúng vị trí nguyên thủy của nó: vừa là yếu tố vật lý, vừa là chất liệu của suy tư. 

Như một cử chỉ hỗ trợ các tác giả, 30 tác phẩm trưng bày lần này được chính nghệ sĩ Phạm Tuấn Ngọc tài trợ toàn bộ chi phí. Điều đó không chỉ giúp các tác phẩm  hiện hữu trong đúng phẩm chất vật lý của nhiếp ảnh, mà còn tạo điều kiện để những tiếng nói mới của nhiếp ảnh Việt được xuất hiện một cách trang trọng và  trọn vẹn. 

Sự hiện diện của “NẮNG” được đón nhận tích cực từ rất sớm. Ở một thị trường đang  tăng trưởng nhanh về số lượng và đa dạng hình thức công bố, tín hiệu quan tâm từ giới sưu tập ngay từ giai đoạn tiền khai mạc cho thấy một nhu cầu rõ rệt: tìm đến  những thiết chế có thẩm quyền thẩm định, có quy chuẩn chất lượng và có hệ sinh  thái hỗ trợ nghệ sĩ đi đường dài. Đó cũng là bối cảnh mà Noirfotocontest đã chứng  minh giá trị của mình: thúc đẩy nghệ sĩ phát triển, cho ra đời các tác phẩm chất lượng, và góp phần kiến tạo một môi trường bền vững, nơi khoảng cách giữa nhiếp  ảnh và công chúng được rút ngắn một cách lành mạnh. 

“NẮNG” được chọn làm chủ đề Noirfotocontest2025 không chỉ vì sự gần gũi của  nó trong đời sống, mà bởi tính đa tầng của khái niệm này trong nghệ thuật. Trong  vật lý thị giác, nắng định hình tương phản, chiều sâu, cấu trúc; là công cụ để nghệ sĩ điêu khắc bóng tối, làm rõ hình khối và nhịp điệu không gian. Ở bình diện biểu  tượng, nắng là tự do, hy vọng, tái sinh: ánh sáng của một nhận thức bừng mở, hơi  ấm của ký ức, hay sự rạng rỡ mong manh đi qua đời sống mỗi người. 

Từ nhiều góc nhìn và thẩm mỹ khác nhau, ba mươi tác phẩm gặp nhau ở một tinh  thần chung: coi “NẮNG” như tác nhân soi rọi những thực tại phân mảnh của thế giới và con người, nhận diện những rung động nhỏ bé nhưng sâu sắc; những mâu  thuẫn, khoảng ngắt và độ im lặng của đời sống thường ngày. Có tác phẩm dùng  nắng để làm nổi lên các trạng thái cảm xúc phức tạp: một nỗi cô đơn trước chuyển  động của đô thị, một sự bình yên của buổi sáng chậm, hay sự mong manh của một  tương tác thoáng qua giữa người và không gian.Cũng có tác phẩm đón nắng như vẻ đẹp khách quan của thiên nhiên: khoảnh khắc hiếm hoi khi ánh sáng và cảnh  vật trùng khớp gần như thuần khiết. Tổng thể triển lãm vì thế mang một cấu trúc  đa thanh: đủ trừu tượng để người xem soi thấy ký ức của mình, nhưng đủ cụ thể để giữ trọn dấu ấn cá nhân của người sáng tác; “NẮNG” trở thành chất kết dính mềm,  không áp đặt, không giáo điều mà mở một trường đối thoại giữa nhiếp ảnh và trải  nghiệm con người.

Ở tầng phê bình, Giám tuyển Phạm Thị Điệp Giang nêu bốn tiêu chí tuyển chọn: bố cục; hiệu ứng ánh sáng mặt trời; chiều sâu ý nghĩa vượt lên khoảnh khắc thị giác; và giá trị nghệ thuật. Chị nói: “Chủ đề Nắng tưởng như rất dễ dàng vì đó là điều ta thấy hàng ngày, nhưng lại đặt ra thách thức cho các nhiếp ảnh gia phải vượt khỏi cách nhìn ánh nắng theo con mắt thông thường. Tôi muốn giới thiệu những tác  phẩm mà ánh nắng không chỉ làm sáng cảnh vật mà còn biến đổi nó. Trong những  bức ảnh này, ánh sáng trở thành câu chuyện, dẫn dắt cảm xúc và hàm chứa các  ẩn dụ. Từ tương phản mạnh mẽ đến những phản chiếu tinh tế, các nhiếp ảnh gia  đã sử dụng ánh sáng theo nhiều cách đa dạng và bất ngờ, làm lộ rõ hiệu ứng  không tầm thường của nó. Bố cục cũng quan trọng không kém. Ánh nắng không bao giờ xuất hiện ngẫu nhiên, nó tương tác với bố cục để tạo nên sự căng thẳng, tĩnh lặng hoặc biểu tượng. Tôi cũng tìm kiếm những bức ảnh gợi mở điều gì đó sâu sắc hơn. Cuối cùng, giá trị nghệ thuật đã tách biệt ảnh tốt khỏi ảnh xuất sắc.”

Nghệ sĩ Hà Mạnh Thắng lại nhấn mạnh tính riêng tư trong cách khai thác chủ đề “NẮNG”  của các tác giả Noirfotocontest2025: “Chủđề Nắng tưởng chừng như là sự bất tận  của thiên nhiên. Tuy nhiên, đó lại là những phút giây mà mỗi tác giả tìm thấy được cả sự riêng tư lẫn những phút giây rung động nhất. Đó là điều khiến cho tôi cảm thấy có chút ngạc nhiên và cả sự thú vị với từng tác phẩm dự thi năm nay.” Hoạ sĩ Trần Đại Thắng - Tổng Giám Đốc Sách Đông A chia sẻ “Khi Ban Tổ Chức gửi cho tôi 100 tấm ảnh xuất sắc nhất để chọn ra 5 bức, tôi cảm nhận rõ ràng rằng đây  không chỉ là những khuôn hình rời rạc, mà là một mạch chủ đề xuyên suốt. Ánh nắng hiện diện trong nhiều sắc độ: có bức bắt những vệt nắng chói chang của trưa hè, có bức ghi lại ánh sáng trên không trung, và cả những bức chụp ở nước ngoài  đan xen sáng tối với cảm xúc rất riêng. Tất cả những khoảnh khắc ấy đều được lưu  giữ chân thực, tự nhiên, như thể người xem có thể bước vào không gian đó và cảm nhận từng nhịp sống”. 

Từ Top 30, các tiếng nói nghệ sĩ cho thấy “NẮNG” không chỉ là đề bài thị giác mà còn là hành trình tự vấn. Lâm Xuân Tùng chia sẻ: “Về bản thân, tôi đang trong giai đoạn đầu tiên của sự nghiệp nhiếp ảnh nghệ thuật, và đang kiếm tìm cho mình một sự công nhận cũng như những người dìu dắt, đồng hành. Thông qua cuộc thi, tôi cảm thấy được thôi thúc bởi năng lượng dồi dào của các nhiếp ảnh gia, các thí  sinh khác, được hòa mình vào một dòng chảy tích cực, để trưởng thành hơn. Đó chính là động lực để tôi vững vàng hơn trên con đường nghệ thuật của bản thân. Dần dần, khi những bước chân chậm lại, tôi nhận ra mình không chỉ đi tìm nắng  theo nghĩa đen nữa. Nắng là sự sáng tỏ, là bình minh sau đêm dài của những suy  tư, là câu trả lời cho những câu hỏi, những ý nghĩ hỗn độn, chồng chéo và xung đột mà chúng ta nuôi giữ trong lòng. Nắng sẽ đến khi chúng ta đi tìm nó, khi chúng ta chấp nhận và trân trọng cả những khoảng bóng tối xung quanh.” Ở một góc nhìn khác, Đức Đặng nói: “Nắng không chỉ là sự rực rỡ. Qua lăng kính đen trắng, tôi tìm  thấy Nắng ở những khoảng tối mà nó để lại. Nắng là một sự hiện diện đẹp đẽ nhưng ngắn ngủi, giúp tôi vẽ nên sự tĩnh lặng và những nỗi niềm sâu kín của cảnh vật rõ ràng hơn bao giờ hết.” Những lời này, đặt cạnh nhận định của giới chuyên môn, giúp “NẮNG” hình thành một phổ nghĩa rộng: từ kỹ thuật - cảm xúc - đến giá  trị cộng đồng mà Noirfoto Gallery bền bỉ xây dựng. 

Cơ chế của Noirfotocontest được thiết kế trên hai trục: vừa dân chủ, vừa học thuật.  Bình chọn công khai mở rộng tiếp cận, tăng sự tham gia của cộng đồng; Hội đồng  Giám khảo uy tín giữ thước đo chuyên môn. Cấu trúc song ngữ Anh – Việt và nền  tảng đăng ký ban đầu qua Instagram xóa nhòa rào cản ngôn ngữ, địa lý, bảo đảm  bình đẳng tiếp cận mà không đánh đổi chất lượng. Hệ thống giải thưởng  Noirfotocontest phản ánh triết lý đồng hành và hỗ trợ nghệ sĩ một cách dài hạn của Noirfoto Gallery: một Giải Đặc Biệt dành cho triển lãm cá nhân trị giá  300.000.000 VNĐ; ba Giải Nhất, tương ứng ba triển lãm nhóm, trị giá 100.000.000 VNĐ dành cho Tác giả Triển vọng, Sáng tác Kiên trì (lọt triển lãm ba kỳ liên tiếp) và  Bức ảnh phim đen trắng đẹp nhất; cùng với 30 Giải Đồng hạng, mỗi giải 5.000.000  VNĐ, kèm tác phẩm rọi thủ công silver gelatin 22 × 32 cm. Toàn bộ tác phẩm sẽ được được gửi lại cho nghệ sĩ sau triển lãm. Hệ thống giải thưởng này thể hiện rất  rõ cam kết từ Noirfoto Gallery trong việc hỗ trợ, đồng hành nhiếp ảnh gia, nghệ sĩ trên con đường phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực nghệ thuật. Không phải một  cuộc thi nhiếp ảnh thông thường, Noirfotocontest là nền tảng để nhận diện tài  năng nhiếp ảnh cho chương trình Artist Nurturing Program của Noirfoto Gallery. 

Thông qua chương trình này, Noirfoto Gallery sẽ giúp các nhiếp ảnh gia, nghệ sĩ định hình tư duy, phong cách cũng như dấu ấn sáng tác; mở rộng hiện diện trong nước và quốc tế; kết nối công chúng, nhà sưu tập với một hệ quy chiếu tiêu chuẩn, bền vững. 

Triển lãm "NẮNG" sẽ đi kèm với hoạt động vệ tinh Photowalk “Chim trong thành phố” từ 8:00 đến 11:00 sáng ngày 21/12/2025, do đội ngũ Noirfoto Gallery dẫn dắt. Đây là “lớp học ngoài trời” nơi ánh nắng tự nhiên là nguồn sáng duy nhất, chủ thể là chim giữa đô thị - một thách thức đòi hỏi nhịp, tốc độ và trực giác, đồng thời  cũng là dịp cộng đồng nhiếp ảnh gặp gỡ, trao đổi và kết nối, đúng tinh thần mà Noirfoto Gallery luôn theo đuổi. Lễ bế mạc triển lãm “NẮNG” sẽ diễn ra vào chiều  ngày 21/12/2025, cùng ngày với hoạt động Photowalk, khép lại mùa Noirfotocontest2025 và đánh dấu sự thành công ngoạn mục của chặng đường 5 năm lần thứ nhất 2020 - 2025 của Noirfotocontest.

Bài: Navigator Media