Thomas Cole và kiệt tác "The Architect’s Dream" - Hành trình qua các thời đại kiến trúc

"Giấc Mơ Của Kiến Trúc Sư" luôn là tác phẩm được yêu thích khi giảng dạy về nhịp điệu và hài hòa trong thiết kế. Thomas Cole, người khai sinh Trường Phái Sông Hudson đã hoàn thành bức tranh này vào năm 1840 cho đồng nghiệp Ithiel Town - vị kiến trúc sư có tầm ảnh hưởng lớn tại Mỹ. Town nổi tiếng với việc đưa các phong cách Ai Cập, Hy Lạp-La Mã và Gothic trở lại thời thượng. Cole đã tài tình kết hợp những phong cách kiến trúc tưởng chừng khác biệt, cách nhau hàng thế kỷ thành một kiệt tác kiến trúc chính xác và tuyệt đẹp.

Cole khéo léo sắp đặt một dòng chảy thời gian kiến trúc trên bức tranh. Những phong cách cổ xưa nhất như kim tự tháp, cột đá Obelisk và đền thờ Ai Cập được đặt ở phía xa nhất. Ở giữa, ngang tầm mặt đất là hai ngôi đền Hy Lạp theo kiến trúc Doric và Ionic, nối liền bởi một bức tường có pilaster. Phía trên nền móng Hy Lạp này là máng dẫn nước La Mã và một ngôi đền Corinthian hình tròn, tượng trưng cho việc người La Mã đã xây dựng và cải tiến những phương pháp Hy Lạp cổ đại.

Ở tiền cảnh, trên một cột đá khổng lồ là hình ảnh Town đang tựa mình thư thái, bao quanh bởi các dụng cụ vẽ, bản vẽ và sách chuyên ngành. Dòng chữ khắc trên cột xác định danh tính nghệ sĩ, khách hàng và năm hoàn thành. Vòm lớn bao trùm toàn bộ cảnh tượng tượng trưng cho việc nhìn xuyên qua cửa sổ vào tâm trí của Town. Màu sắc, ánh sáng và tỷ lệ được Cole sử dụng điêu luyện để tạo nên một tâm trạng siêu thực. Ông gán màu sắc cụ thể cho từng phần hậu cảnh, trung cảnh và tiền cảnh, tạo cảm giác như có ba thế giới riêng biệt: kim tự tháp xanh thẳm như bầu trời; những ngôi đền nâu vàng tắm mình trong ánh sáng của Chủ nghĩa Cổ điển; và nhà thờ Gothic màu nâu, xanh lá cây, với chiều sâu màu sắc ám chỉ đến "Thời kỳ Tăm tối". Ba thế giới này lại ở gần nhau đến nỗi chỉ có thể xuất hiện trong một giấc mơ.

Ánh sáng trong tranh đầy kịch tính và bí ẩn, nguồn sáng không trực tiếp hiển thị. Nó chỉ được gợi ý qua cách ánh sáng và bóng tối tác động lên khung cảnh. Biển và bầu trời ngả vàng phía sau nhà thờ, những ô cửa sổ màu cam rực rỡ, cùng góc độ bóng đổ ở trung cảnh đều gợi lên một cảnh hoàng hôn đang khuất sau nhà thờ. Đây có lẽ là một phép ẩn dụ cho sự giác ngộ tâm linh có được qua tôn giáo. Cảm giác bí ẩn tĩnh lặng bên trong một nhà thờ, ánh sáng ấm áp từ kính màu đối lập với đá lạnh và tối – Cole đã khéo léo đưa tất cả ra bên ngoài. Sự đảo ngược giữa ngoại thất và nội thất này khiến người xem nán lại lâu hơn một chút để chiêm ngưỡng nhà thờ.

Tất cả các tòa nhà đều được thể hiện với tỷ lệ phóng đại và dường như tăng kích thước theo khoảng cách. Đồng thời, chúng vẫn tuân thủ nghiêm ngặt phối cảnh một điểm. Ở khoảng cách đó, lẽ ra kim tự tháp phải bị che khuất sau những ngôi đền, nhưng nó lại sừng sững khổng lồ, gần như lơ lửng như một đám mây trên bầu trời. Trung cảnh điểm xuyết những con người nhỏ bé như kiến, trong khi Town được khắc họa với tỷ lệ lớn hơn đời thực. Kỹ thuật tỷ lệ hóa các nhân vật theo tầm quan trọng này là một đặc điểm của nghệ thuật Gothic thời trung cổ và rất phù hợp ở đây, bởi Town được đặt trong "thế giới Gothic".

Dù đến từ các thời đại kiến trúc khác nhau, các công trình vẫn hòa quyện một cách hài hòa vì Cole đã khéo léo nhấn mạnh những điểm tương đồng giữa chúng. Có một tính thẳng đứng nhịp nhàng hiện hữu ở khắp mọi nơi, đặc biệt là ở trung cảnh với các cột được đặt cách đều. Ít rõ ràng hơn, các hình tam giác và mái vòm lặp lại xuyên suốt bức tranh.

Tuy nhiên, thật trớ trêu, bức tranh này đã không gây ấn tượng với người mua tiềm năng của nó, Town. Town đã ủy thác Cole diễn giải thành phố Athens như một cảnh quan kết hợp yếu tố lịch sử và kiến trúc – vốn là sở trường của Cole. Nhưng vì Cole chưa bao giờ đến thăm Athens, ông đã sáng tạo nên một thế giới kỳ ảo dựa trên những công trình của Town. Tuy nhiên, tác phẩm này lại không phù hợp với tầm nhìn của Town, và dù thừa nhận đây là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc, ông đã từ chối mua. Cole không bao giờ làm việc cho Town nữa. "Giấc Mơ Của Kiến Trúc Sư"vẫn thuộc sở hữu của Cole và gia đình ông cho đến năm 1949, khi nó được Bảo tàng Nghệ thuật Toledo ở Toledo, OH, mua lại. Đây là nơi bạn có thể chiêm ngưỡng bức tranh này ngày nay.

Bài: Navigator Media