“Marriage A-la-Mode" - Góc nhìn châm biếm của William Hogarth về hôn nhân sắp đặt

Hoạ sĩ người Anh thế kỷ 18 William Hogarth đã tạo nên loạt tranh đầy tính châm biếm sâu sắc về những cuộc hôn nhân sắp đặt trong thời đại của mình, với tựa đề "Marriage A-la-Mode" (Hôn Nhân Theo Mốt). Loạt tác phẩm này dẫn dắt chúng ta vào thế giới đầy u ám của những mối tình vụng trộm và các hợp đồng hôn nhân giữa giới quý tộc, nơi cốt truyện phơi bày trần trụi những cảnh tượng về sự nuông chiều bản thân và lòng tham vô độ của con người.

Hôn nhân sắp đặt là một tục lệ phổ biến trong quá khứ ở Anh, tương tự nhiều quốc gia khác và thậm chí vẫn còn tồn tại ở một số nơi ngày nay. Cha mẹ của cô dâu và chú rể sẽ là người định đoạt duyên phận cho con cái mình, với các ứng cử viên tiềm năng thường được đánh giá qua tiêu chí hàng đầu là tài sản và tầm ảnh hưởng. Trong thế kỷ 18, việc những người đàn ông thuộc tầng lớp thượng lưu cấp "tiền ghim" (pin money) cho những người vợ có địa vị tài chính thấp hơn đã trở thành một thông lệ, đây là một khoản trợ cấp nhằm giúp họ thoải mái chi tiêu cho những sở thích cá nhân.

Quả thực, một hệ thống tiêu chuẩn đã dần hình thành xung quanh khái niệm hôn nhân sắp đặt, như H. J. Habakkuk đã chỉ ra trong bài báo chuyên ngành của mình, "Marriage Settlements in the Eighteenth Century" (Các Thỏa Thuận Hôn Nhân Trong Thế Kỷ 18): "Vào đầu thế kỷ 18, những thỏa thuận mà giới quý tộc và địa chủ Anh thường dùng để chu cấp cho gia đình họ tuân theo một khuôn mẫu chuẩn, đó là thỏa thuận chặt chẽ, trong đó những vấn đề cốt lõi được giải quyết ngay tại thời điểm kết hôn của con trai cả."

Câu chuyện bi kịch được William Hogarth vẽ nên có khởi đầu tại dinh thự của Bá tước Squanderfield – một quý tộc đang trên bờ vực phá sản. Ông ta khao khát gả con trai mình, tức Tử tước, cho con gái của một thương gia thành phố giàu có nhưng nổi tiếng là keo kiệt. Đây là một bi kịch trải dài qua sáu bức tranh, mỗi tác phẩm hé lộ một chương tiếp theo của câu chuyện, nối liền mạch từ bức họa trước đó.

William Hogarth, Marriage A-la-Mode: 1. The Marriage Settlement, 1743

Theo đúng thông lệ thời bấy giờ, bức tranh mở màn mang tựa đề "Hợp Đồng Hôn Nhân" (The Marriage Settlement), khắc họa một cách sống động cảnh luật sư Silvertongue đang miệt mài đàm phán những điều khoản hôn ước.

William Hogarth, Marriage A-la-Mode: 2. The Tête à Tête, 1743

Bức tranh thứ hai mang tên "Tête à Tête" (Đối Mặt), phơi bày cảnh tượng cặp vợ chồng đã kết hôn nhưng sống trong bất hạnh. Chú rể mang theo một đốm đen đáng ngại trên cổ – dấu hiệu rõ ràng của bệnh giang mai.

William Hogarth, Marriage A-la-Mode: 3. The Inspection, 1743

Tiếp nối bi kịch là bức tranh thứ ba, "The Inspection" (Cuộc Kiểm Tra), mô tả một cảnh tượng đau lòng: Tử tước đến gặp bác sĩ cùng một cô gái mại dâm rất trẻ, trong nỗ lực tuyệt vọng tìm kiếm phương thuốc chữa trị căn bệnh khủng khiếp đang hành hạ mình.

William Hogarth, Marriage A-la-Mode: 4, The Toilette

Bức tranh kế tiếp, mang tên "The Toilette" (Phòng Trang Điểm Buổi Sáng), hé lộ tin tức về cái chết của Bá tước Squanderfield già nua. Giờ đây, con trai ông nghiễm nhiên trở thành bá tước mới và người vợ trẻ của anh ta chính thức mang tước hiệu nữ bá tước. Trong cảnh này, cô dâu đang say sưa tận hưởng buổi trang điểm buổi sáng, được mua vui bởi những vị khách, trong đó có cả luật sư Silvertongue. Đặc biệt, những hình ảnh ẩn hiện phía hậu cảnh bức tranh mang một ý nghĩa then chốt, như những điềm báo đáng sợ về chuỗi bi kịch sẽ nối tiếp.

William Hogarth, Marriage A-la-Mode: 5. The Bagnio, 1743

Bức tranh thứ năm mang tên "The Bagnio" (Nhà Tắm Công Cộng/Nhà Nghỉ), phơi bày một cảnh ngoại tình đầy kịch tính: Nữ bá tước và luật sư đã tìm đến một bagnio – một nhà trọ rẻ tiền nơi mọi chuyện đều được giữ kín. Tuy nhiên, họ nhanh chóng bị vị bá tước trẻ phát hiện. Trong cuộc ẩu đả với tình địch, anh ta đã bị thương chí mạng, trong khi luật sư nhanh chân trốn thoát qua cửa sổ.

William Hogarth, Marriage A-la-Mode: 6. The Lady’s Death, 1743

Trong bức tranh cuối cùng, mang tên "Cái Chết Của Nữ Bá Tước" (The Lady’s Death), chúng ta chứng kiến cảnh nữ bá tước góa bụa đang hấp hối sau khi tự tay kết liễu cuộc đời bằng thuốc độc. Người cha tàn nhẫn của cô, kẻ đã sắp đặt một cuộc đời địa ngục và khiến cô hoàn toàn bất hạnh, lạnh lùng rút chiếc nhẫn từ ngón tay của con gái đang hấp hối – bởi ông biết rõ rằng, mọi quyền thừa kế sẽ mất trắng nếu cái chết là do tự tử. Đáng thương hơn, đứa con gái nhỏ của người phụ nữ cũng không may mắn khi mắc bệnh giang mai từ chính người mẹ.

Loạt tranh "Marriage A-la-Mode" của William Hogarth là cách ông phê phán những cuộc hôn nhân thượng lưu vì tiền bạc thay vì tình yêu - thứ đã bị giới quý tộc đương thời khinh miệt. Hogarth từng ấp ủ ý định tạo ra một loạt tranh khác đối lập hoàn toàn mang tên "Hôn Nhân Hạnh Phúc" (The Happy Marriage), nhưng đáng tiếc ông chưa bao giờ hoàn thành. Điều thú vị là "Marriage A-la-Mode" lại không gặt hái được nhiều thành công trong suốt cuộc đời của William Hogarth, bất chấp giá trị lịch sử to lớn của nó đối với hậu thế. Ngày nay, những tác phẩm vô giá này thuộc sở hữu của Phòng Trưng bày Quốc gia London.

Bài: Navigator Media