"Le Quai Malaquais et l’Institut": Ánh sáng và bóng tối trong kiệt tác của Pissarro

Camille Pissarro, Le Quai Malaquais et l’Institut, Printemps, 1903

Thoạt nhìn, đây là một Paris của mùa xuân, yên bình và rực rỡ. Nhưng đằng sau những nét cọ ấn tượng của Camille Pissarro, "Bến cảng Malaquais" lại ẩn chứa một hành trình đầy bão tố: từ sự cướp đoạt của Đức Quốc xã, những thập kỷ ngủ yên trong hầm tối, cho đến một cuộc tranh cãi pháp lý kịch tính.

Camille Pissarro không chỉ là một thành viên sáng lập của trường phái Ấn tượng, ông là người cha, người thầy, là trụ cột tinh thần đã tham gia tất cả tám cuộc triển lãm, giữ cho ngọn lửa của phong trào không bao giờ lụi tàn. Xuất thân từ một hòn đảo xa xôi ở Caribê, ông đến Paris không phải để tuân theo các quy chuẩn mà để định hình chúng. Ông muốn nắm bắt linh hồn của một khoảnh khắc, dù đó là sự mộc mạc của đời sống nông thôn hay nhịp đập hối hả của thành phố. Chính Pissarro, người được Cézanne gọi là "họa sĩ Ấn tượng đầu tiên", đã truyền cảm hứng cho cả một thế hệ, từ Gauguin đến Van Gogh.

Camille Pissarro, Landscape with Farmhouses and Palm Trees, 1856,

Trong những năm tháng cuối đời, khi một căn bệnh về mắt không cho phép ông vẽ ngoài trời, Pissarro đã biến những ô cửa sổ khách sạn thành khung tranh của mình. Từ đó, ông đã cho ra đời những góc nhìn đô thị đầy mê hoặc và "Le Quai Malaquais et l’Institut" (Bến cảng Malaquais, Mùa xuân) là một trong những kiệt tác cuối cùng.

Một ô cửa sổ nhìn ra Paris

Từ cửa sổ phòng 32 của khách sạn Hôtel du Quai Voltaire, Pissarro đã mở ra một sân khấu Paris sống động, một bản giao hưởng của sự chuyển động: những cỗ xe ngựa, dòng người hối hả, những vệt cọ mạnh mẽ vẽ nên mây trời và tán lá. Pissarro không vẽ cảnh, ông vẽ bầu không khí – thứ ánh sáng mềm mại của một ngày xuân Paris.

Camille Pissarro, Jalais Hill, Pontoise, 1867

Bóng tối của Lịch sử

Nhưng rồi bóng tối của lịch sử đã bao trùm lên mảnh Paris rực rỡ này. Khi Đức Quốc xã trỗi dậy, kiệt tác của Pissarro cùng với vô số di sản văn hóa khác của người Do Thái đã bị cướp đoạt. Bức tranh biến mất khỏi thế giới nghệ thuật, bị nuốt chửng vào một trong những chương đen tối nhất của nhân loại, ngủ yên trong bóng tối hàng thập kỷ.

Phải mất hơn 60 năm nó mới được tái phát hiện trong một hầm ngân hàng ở Zurich. Khung cảnh mùa xuân Paris yên bình bỗng trở thành nhân chứng cho một trong những câu chuyện thu hồi nghệ thuật kịch tính nhất lịch sử hiện đại.

Camille Pissarro, The Rainbow, Pontoise, 1877

Hơn cả một sự trao trả

Việc tìm lại "Bến cảng Malaquais" không chỉ là trả một tác phẩm về cho chủ nhân của nó. Đó là sự hồi sinh của một chứng nhân lịch sử, là sự chiến thắng của ánh sáng trước bóng tối, đưa kiệt tác của Pissarro trở lại cùng câu chuyện đầy bi kịch và hy vọng mà nó mang trong mình. Bức tranh giờ đây là mảnh vỡ rực rỡ của Paris được nhìn qua con mắt của một bậc thầy và được gạn lọc qua cả dòng chảy của thời gian.

Bài: Navigator Media