top of page

Bí mật sau những bức tranh đắt nhất thế giới và vết nhơ trong nghệ thuật

Ảnh của tác giả: Nhà thơ Phan ĐanNhà thơ Phan Đan
Bức tranh “Salvador Mundi” được cho là của Leonardo da Vinci (1452-1519) và bức tranh “No. 6 (Violet, Green and Red)” của Mark Rothko (1903-1970)
Bức tranh “Salvador Mundi” được cho là của Leonardo da Vinci (1452-1519) và bức tranh “No. 6 (Violet, Green and Red)” của Mark Rothko (1903-1970)

Chúng ta sẽ tìm hiểu câu chuyện đằng sau những tác phẩm hội hoạ đắt nhất từng được bán đấu giá mới đây, cái gọi là vụ Bouvier và những bức tranh nổi tiếng: bức tranh “Salvador Mundi” được cho là của Leonardo da Vinci và bức tranh “No. 6 (Violet, Green and Red)” của Mark Rothko. Riêng bức tranh“No. 6” của Rothko, với ba mảng màu: tím, xanh lá cây và đỏ, đã được bán với giá kỷ lục 186 triệu USD vào tháng 8 năm 2014. Làm thế nào mà nó lại có cái giá khổng lồ như vậy?


Geneva thuộc Thụy Sĩ là một thành phố thịnh vượng và đẹp như tranh vẽ. Gần bờ hồ Geneva là Geneva Freeport, một khu phức hợp gồm bảy nhà kho để chứa những hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ USD - bao gồm cả các tác phẩm mỹ thuật. Geneva Freeport là một lãnh thổ không bị đánh thuế, một “thiên đường thuế”. Nhưng ngay cả một nơi yên tĩnh, kín đáo như Geneva Freeport cũng vướng vào vụ bê bối quốc tế liên quan đến những bức tranh đắt nhất từng được bán đấu giá.


Nhà buôn nghệ thuật Yves Bouvier. Ảnh: The Art Newspaper
Nhà buôn nghệ thuật Yves Bouvier. Ảnh: The Art Newspaper

Yves Bouvier, một nhà kinh doanh vận chuyển hàng hoá, làm quen với tài phiệt Nga Dmitry Rybolovlev khi Rybolovlev tới Geneva Freeport để lấy bức tranh Marc Chagall mới mua và thuê hãng vận chuyển của Bouvier. Sau đó, Bouvier, thông thạo các vấn đề nghệ thuật cùng tài ăn nói, đã trở thành người đại diện thương mại cho nhà tài phiệt. Với sự giúp đỡ của Bouvier, Rybolovlev mua một số tác phẩm của Gustav Klimt, Amadeo Modigliani, Paul Gaugin, Henri Matisse và Pablo Picasso trong khoảng thời gian từ 2008 đến 2013 và đã sở hữu một trong những bộ sưu tập nghệ thuật ngoạn mục nhất thời hiện đại. Còn Bouvier kiếm được 2% hoa hồng cho mỗi vụ.


Tuy nhiên, điều Rybolovlev không biết là Bouvier đã loại bỏ tất cả những người trung gian thường tham gia vào các giao dịch. Không có nhà thẩm định hay cố vấn nào cảnh báo Rybolovlev về mức giá của các vụ mua lại. Không có ai để Rybolovlev hỏi xem mức giá đó có ý nghĩa gì. Lấy ví dụ, một trong những vụ mua bán táo bạo nhất của Bouvier là bức tranh “Salvator Mundi” được cho là của Leonardo da Vinci - tác phẩm nghệ thuật đắt giá nhất từng được bán đấu giá cho đến nay. Bouvier ban đầu mua “Salvador Mundi” với giá 75 triệu USD, sau đó bán lại cho Rybolovlev với giá 127,5 triệu USD, mang lại cho Bouvier khoản lợi nhuận 52,5 triệu USD. Chắc chắn là hơn xa con số 2% hoa hồng! Ngoài ra, Bouvier còn kiếm được 60 triệu USD từ một bức tranh của Klimt, 21,5 triệu USD từ một bức tranh của Picasso, và xu hướng này tiếp tục cho đến khi Bouvier nghĩ ra một vụ thực sự lớn: bức tranh “No. 6 (Violet, Green and Red)” vẽ năm 1951 của Mark Rothko.


Bức No.6 (Violet, Green and Red). Ảnh: Babamail
Bức No.6 (Violet, Green and Red). Ảnh: Babamail

Bức tranh đã nằm trong tầm ngắm của Bouvier từ lâu nhưng vấn đề là anh ta không tiếp cận được nó. Nó thuộc sở hữu của gia đình Moueix, một dòng họ sản xuất rượu vang nổi tiếng của Pháp. Biết rằng kiệt tác này - một trong những tác phẩm đẹp nhất của Rothko – nằm trong bộ sưu tập của họ, Bouvier đã bí mật vun đắp mối quan hệ bằng cách mua rượu và các tác phẩm nghệ thuật khác, với hy vọng một ngày nào đó có được nó. Năm 2014, cuối cùng gia đình Moueix đồng ý bán bức “No. 6” với số tiền đáng kinh ngạc là 80 triệu USD. Đối với một bức tranh của thế kỷ 20, con số này là rất lớn. Song điều Bouvier làm tiếp theo còn điên rồ hơn. Anh ta đã đề nghị bán bức tranh cho Rybolovlev với giá 189 triệu USD, cao hơn 100 triệu USD so với giá mua. Sự táo bạo của anh ta phải nói là đáng nể!


Vấn đề duy nhất là giao dịch không diễn ra suôn sẻ như các lần trước đó của họ. Trước hết, Rybolovlev muốn bán một số bức tranh trong bộ sưu tập của mình để có tiền mua bức tranh mới. Vì vậy, ông đã đưa trước cho Bouvier 20 triệu USD tiền mặt và hứa sẽ trả phần còn lại khi Bouvier giúp bán được số tranh mà Rybolovlev muốn bán. Việc này tỏ ra khó khăn vì Bouvier thực sự không phải là một nhà kinh doanh được hoan nghênh rộng rãi. Ngoài Rybolovlev và một số khách hàng quen khác, anh ta không có đủ danh tiếng cần thiết để làm một chuỗi giao dịch lớn như vậy. Và sau đó mọi thứ trở nên tồi tệ khi Rybolovlev bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư và tạm dừng giao dịch. Rybolovlev cuối cùng cũng bình phục, nhưng đã có khoảng thời gian để suy ngẫm về mối liên hệ với Bouvier.


Bức "Salvator Mundi". Ảnh: Britannica
Bức "Salvator Mundi". Ảnh: Britannica

Từ một vài người quen, ông phát hiện ra rằng những bức tranh mà ông mua qua Bouvier đã bị thổi giá quá cao. Tương tự, khi đọc một bài báo trên tờ New York Times về bức “Salvator Mundi”, Rybolovlev sốc khi biết mình đã phải trả nhiều hơn 52,5 triệu USD so với giá dự kiến. Rybolovlev nhận ra rằng người đại diện thương mại của ông đã gian lận khiến ông thiệt hại hàng chục triệu USD cho mỗi vụ mua bán.


Ngày 9 tháng 1 năm 2015, các luật sư của Rybolovlev đệ đơn kiện Bouvier vì tội lừa đảo từ các giao dịch với Rybolovlev, kiếm được 40 triệu USD thông qua phí hoa hồng thỏa thuận nhưng đã thổi giá các món hàng và kê ra nhiều khoản phí mập mờ khác, do đó đã lừa Rybolovlev số tiền hơn 1 tỷ USD. Nhưng câu hỏi lớn nhất lại không dễ trả lời: Kiểu kinh doanh này có thực sự bất hợp pháp không? Thị trường nghệ thuật nổi tiếng là một lãnh địa không được kiểm soát, không có những quy tắc chặt chẽ để tuân thủ, mà nó được thiết lập trên các mối quan hệ cá nhân và các chuẩn mực ngầm dựa trên sự tin tưởng của khách hàng.


Yves Bouvier bị bắt vào ngày 25 tháng 2 năm 2015 tại sảnh khách sạn Belle Époque ở Monaco và bị tạm giam nhưng đã tự bảo lãnh với số tiền 10 triệu euro vào ngày hôm sau. Rybolovlev mở rộng cuộc tấn công pháp lý, kiện Bouvier ở Singapore cũng như châu Âu, đồng thời yêu cầu phong tỏa tất cả tài sản của Bouvier, bao gồm cả ở Paris và Hongkong. Cáo buộc bổ sung là hai bức tranh của Picasso mà Bouvier bán cho Rybolovlev năm 2013 thực ra là món hàng đánh cắp từ gia sản của Catherine Hutin-Blay, con gái riêng của Pablo Picasso với người vợ thứ hai Jacqueline. Cuối cùng, phần lớn các tác phẩm trong bộ sưu tập của Rybolovlev đã được giao cho cảnh sát Pháp, bao gồm cả bức tranh “No. 6” của Rothko, tác phẩm kết thúc mối liên hệ giữa Bouvier và Rybolovlev. Đương nhiên, Bouvier phản đối, khẳng định rằng Rybolovlev bị hoang tưởng. Bouvier nói với báo chí: “Nếu tôi lừa được ông ta, tôi không chỉ là người buôn tranh giỏi nhất thế giới mà còn là một thiên tài”.


Một buổi đấu giá nghệ thuật do Sotheby's tổ chức. Ảnh: Art News
Một buổi đấu giá nghệ thuật do Sotheby's tổ chức. Ảnh: Art News

Tại New York, nhà đấu giá Sotheby's cũng vướng vào tranh chấp pháp lý năm 2016 khi các đại lý nghệ thuật ban đầu bán bức tranh “Salvator Mundi” cho Bouvier tiết lộ rằng anh ta đã bán nó cho Rybolovlev với giá cao hơn rất nhiều. Tòa án yêu cầu Sotheby's làm rõ liệu họ có biết bức tranh được bán với giá cao hơn nhiều so với giá mà người sở hữu ban đầu đã bán cho Bouvier hay không và liệu nhà đấu giá có lừa dối khách hàng để ủng hộ Bouvier hay không. Các luật sư của Rybolovlev chỉ ra rằng hành vi lập hoá đơn thổi giá là có hệ thống, và người môi giới thường xuyên thúc ép khách hàng mua tranh mà không cho họ thời gian suy nghĩ cần thiết về các khoản đầu tư.


Nhà đấu giá Sotheby's phủ nhận chuyện họ là một phần trong kế hoạch được cho là do Bouvier thực hiện để lừa gạt cả người bán bức tranh và Rybolovlev. Ngày 2 tháng 10 năm 2018, Rybolovlev kiện Sotheby's đòi 380 triệu USD, cáo buộc nhà đấu giá đã "hỗ trợ cho vụ gian lận lớn nhất trong lịch sử nghệ thuật" và Sotheby's "cố ý để vụ lừa đảo xảy ra" vì họ biết Bouvier đã trả bao nhiêu tiền cho người bán tranh ban đầu. Sotheby's gọi những cáo buộc này là "vô căn cứ" và tuyên bố sẽ tìm cách bác bỏ vụ kiện tại một tòa án ở New York. Phán quyết tháng 11 năm 2019 của tòa án New York đã buộc Sotheby's xuất trình những tài liệu được sử dụng trong thủ tục tố tụng hình sự tại các khu vực pháp lý của Thụy Sĩ và Monaco. Sotheby's chống lại phán quyết này, lập luận rằng tính bảo mật và thủ tục tố tụng ở Thụy Sĩ giúp họ không phải nộp tài liệu. Bản thân Rybolovlev cũng vướng vào rắc rối pháp lý liên quan tới các viên chức tư pháp Monaco. Cuối cùng, vào tháng 12 năm 2023, có thông tin cho rằng Rybolovlev và Bouvier đã đạt được một thỏa thuận dàn xếp không được tiết lộ. Theo tuyên bố của văn phòng công tố Geneva, các bên yêu cầu không theo đuổi thủ tục tố tụng hình sự. Như vậy, vụ việc ở Geneva đã bị đình chỉ.


Vụ Bouvier được theo dõi trên khắp thế giới vì nó vạch trần "việc khai thác các tác phẩm nghệ thuật để thu lợi bất chính" và làm nổi bật hành vi kinh doanh mờ ám của những người môi giới trên thị trường. Đây được coi là một trong những vụ bê bối lớn nhất trong lịch sử, thể hiện mặt xấu xa của thế giới nghệ thuật bị tha hóa bởi lòng tham và sự không trung thực, hoàn toàn tương phản với vẻ đẹp và tính sáng tạo của các tác phẩm cũng như của các nghệ sĩ.


Bài: Nhà thơ, dịch giả, nhà nghiên cứu Phan Đan

Comments


ad1_2.jpg
IMG_7057.GIF
Navigator Business and Finance 2 1x4.jpg
bottom of page